Epicurus: de kunst van genoeg

Daag jezelf uit met zijn filosofie over verlangens, verwondering en deze simpele oefening. Mij helpt het enorm tegen koophonger.

Gisteren maakte ik met Jordi, onze dochter Frankie (bijna 3) en mijn schoonouders een lange wandeling in Amsterdam. Terwijl we langs de Amstel liepen, voel ik de warme zonnestralen op mijn gezicht. De zon danste op het water en creëerde een spel van duizend glinsterende lichtjes. Dat beeld verveelt nooit, ik blijf het magisch vinden. Op een terras voelde ik Frankies warme lijfje tegen me aan en keken we samen naar de kale bomen boven ons en hoe de kluwen van takken afstaken tegen de felblauwe lucht. Prachtig. Op zulke momenten voel ik me zó vervuld.

Genot, genoeg, geluk

Epicurus is de laatste dagen veel in mijn gedachten en één van de redenen waarom ik me zo goed voel. Deze oude Griekse filosoof (341-270 v.Chr.), en grondlegger van het hedonisme, is voor mij een grote inspiratie op het gebied van tevredenheid. In zijn filosofische school in de tuin van zijn huis in Athene kwam hij dagelijks samen met vrienden en studenten om te leren hoe ze ultiem genot konden bereiken; volgens hen het hoogste levensdoel.

Omdat er een hoge muur om de tuin heen stond, gingen er veel roddels rond: buitenstaanders dachten dat het één grote seksuele vrijplaats was, met overdadige feestmalen en dronkenschap (dit is nog steeds hoe veel mensen het hedonisme zien). Dit werd versterkt door de tekst op het bord boven de ingang: “Vreemdeling, je doet er goed aan hier te blijven; hier is ons hoogste goed genot”.

Maar Epicurus interpreteerde genot totaal anders. Volgens hem gaat het niet over je tegoed doen aan lichamelijke lusten, maar iets dat je júist pas bereikt als je je losmaakt van fysieke en innerlijke onrust.

Hij stond lijnrecht tegenover de consumptiecultuur van zijn tijd (ik denk dat hij zich een ongeluk zou schrikken als ik ‘m naar 2025 zou zappen). Terwijl anderen pronkten met rijkdom en status, leefde hij eenvoudig. Hij leerde zijn studenten dat je ware voldoening bereikt door jezelf te trainen in tevredenheid en het beperken van niet-noodzakelijke verlangens: